- dom
- 1. Czuć się, zachowywać się jak (u siebie) w domu «czuć się dobrze, swojsko, zachowywać się swobodnie»: Mały natychmiast zdobył sympatię funkcjonariuszy. Bawił się pałką, w dyżurce czuł się jak w domu. SE 17/02/1998.2. Czyjś dom jest dla kogoś otwarty «ktoś jest mile widziany u kogoś, zapraszany do kogoś»: Mroczne wnętrze przeistoczyło się niebawem w ciepły życzliwością dom, dom zawsze dla wszystkich otwarty, czego doznałem w ciągu wielu lat, w jakich mi przyszło z Profesorem obcować. Aura 12/1988.3. Czynić, pełnić honory domu «przyjmować, bawić gości w imieniu domowników»: Może pan będzie tak uprzejmy i będzie pan pełnił w dalszym ciągu honory domu. TV rep 1999.4. pot. Dom, szpital (dla) wariatów, euf. dom bez klameka) «szpital dla osób chorych psychicznie»b) «o chaosie, zamieszaniu, komicznej sytuacji itp.»: Słyszałem przed chwileczką rozmowę pana Weissa z kimś w Ministerstwie Finansów na temat podatku drogowego. Ludzie, to co usłyszałem to jakiś koszmar. Kto to jest ten człowiek? Co on mówi? Gdzie my żyjemy? Boże, ludzie, czy ja już mam się wieszać, przecież to dom wariatów. PR roz tel 1994.5. euf. Nie mieć wszystkich w domu «być chorym psychicznie, być nienormalnym»6. (No to) jestem, jesteśmy w domu «wyrażenie, którym ktoś daje do zrozumienia, że rozumie, domyśla się czegoś, coś stało się dla niego jasne»: Dziewczyny nie lubią niechlujów, prawda? Całe szczęście... Chłopcy to jakoś wyczuwają i razem z zainteresowaniem płcią piękną zaczynają więcej dbać o swój wygląd. Ale, czekaj no! Kilka dni temu widziałem, jak Tomek obcinał paznokcie! Na pewno! No, teraz jestem w domu!!! H. Ożogowska, Dziewczyna.7. Pan, pani domu «gospodarz, gospodyni, osoba reprezentująca rodzinę, domowników, szczególnie wobec gości»: Niedzielny obiad u przyjaciół wprawił mnie w zdumienie. Pan domu zasiadł z nim przed telewizorem, syn w pośpiechu łykał go przy komputerze, córka jadła, przeglądając kolorowe pismo. Pani domu uśmiechała się zawstydzona. TSt 3/2000.8. Postawić, stawiać cały dom na nogi «obudzić wszystkich domowników, gwałtownie zerwać ze snu całą rodzinę»: Odjęła ręce od bochnów czarnego chleba i pędziła w stronę kuchni, by wyciszyć hałas. Jeszcze by kto z Goldów wpadł zagniewany, że stawia cały dom na nogi. E. Wieczorkiewicz, Jaskółka.9. Prowadzić dom otwarty «przyjmować licznych gości, często urządzać przyjęcia»: Pola opowiadała mi, że prowadzili przed wojną otwarty dom. Zawsze pełen przyjaciół. Viva 18/2000.Być (rzadkim) gościem w domu, we własnym domu zob. gość 1.Głowa domu zob. głowa 20.Ktoś nie wychodzi z czyjegoś domu zob. wyjść 5.Ktoś z dobrego domu zob. dobry 4.Prowadzić dom na wysokiej (niskiej) stopie zob. stopa 3.Założyć dom zob. założyć 2.
Słownik frazeologiczny . 2013.